کینوا از دیرباز تا کنون از دسته غلات یا شبه غلاتی است که بخاطر مزایا و مواد مغذی محبوبیت فراوانی در بین مردم کشورهای مختلف پیدا کرده است.
در این مقاله سعی داریم که مخاطبین عزیز را با نحوه رشد کینوا و فرآوری این گیاه ارزشمند آشنا کنیم. همان طور که گفته شد، این گیاه توسط اینکاها شناخته شد و به عنوان گیاه مقدس و مادر غلات میتوان از آن نام برد که کم کم جای خود را با توجه به مقادیر با ارزشش در دل مردم باز کرده است.
کینوا اکنون بخاطر سازگاری با خاک حاشیهای، خشکسالی، یخبندان یا تحمل وزش بادهای شدید، منابع کمیاب آب یا آب نمکدار، سهولت لازم در امر زراعت و تغذیه درخشش این گیاه را بیشتر میکند.
همچنین این امر باعث میشود که در مناطق پر خطر آب و هوای زیر کشت رود. با این حال، رشد آن با مناطق دارای گرمای زیاد سازگار نیست. کینوا یک جایگزین امیدوار کننده به جای محصولات سنتی در یک آب و هوای معمول است. میانگین دمای این گیاه ۱۰ تا ۲۵ سانتیگراد است، اما مناسبترین دما برای رشد آن ۱۵ -۲۰ درجه سانتیگراد است.
این گیاه بومی منطقه آن در آمریکای جنوبی است و به عنوان یکی از اصلیترین غذاهای در آن استفاده میشود. سپس به مناطق معتدل آمریکای جنوبی گسترش پیدا کرد. این گیاه ارزشمند از ۳۰۰۰ قبل از میلاد توسط اینکاها کشت میشد. آنها کینوا را مقدس شمرده و به عنوان مادر همه غلات میدانستند.
در حال حاضر کشت کینوا در بیش از ۵۰ کشور از جمله فرانسه، انگلیس، سوئد، دانمارک، هلند و ایتالیا انجام میشود. کینوا همچنین به کشورهای دیگر ورود پیدا کرده و محبوبیت آن به عنوان یک ماده غذایی سالم در آمریکای شمالی، اروپا، استرالیا، ژاپن و ایران ادامه دارد.
فواید کینوا برای درمان انواع بیماری فوقالعاده است، به دلیل سازگاری کینوا در محیطهای مختلف و همچنین مزایای رژیم غذایی، این امکان را دارد که وابستگی به مواد اصلی مانند گندم و برنج را کاهش دهد. همچنین میتواند فوایدی برای محیط محلی داشته باشد. به دلیل این خواص، کینوا به طور بالقوه میتواند در بیابانها یا مکانهایی که از عدم امنیت غذایی رنج میبرند، پرورش یابد.
کشت
از نظر گیاه شناسی کینوا یک گیاه دولپه و علفی یک ساله است، دارای ارتفاع تقریبی ۰/ ۳تا ۳ متر است. تعداد شاخههای جانبی آن را منشعب میکند که به شرایط محصول بستگی دارد.
برگهای کینوا را میتوان مانند یک گل دانه، به عنوان یک برگ در نظرگرفت. از برگهای کینوا میتوان برای خوراک دام نیز استفاده کرد.
کینوا دانهای است که میتوان در غذاهای کناری مشابه برنج، به عنوان غلات صبحانه، افزودن به غذاهای میان وعده، ماکارونی، در غلات چند دانهای کودک و آرد آسیاب شده استفاده کرد. از آنجا که کینوا فاقد گلوتن است، هنگام پخت حجم نان را بیش از ۱۰ درصد کاهش میدهد.
دانههای نشاسته موجود در کینوا بسیار اندک است، مانند دانههای تا رو و حاوی آمیلوز کمتری نسبت به بسیاری از نشاستههای دانههای دیگر است.
میتوان از آن برای جایگزینی کِرم و در برخی از کاربردهای آب نبات استفاده کرد.
محتوای پروتئین کینوا (۱۴ تا ۱۸ درصد) بیشتر از سایر غلات، با تعادل اسید آمینه قوی است. از آنجا که سرشار از لیزین، متیونین و سیستین است. کینوا مکمل سایر غلات و حبوبات است که کمبود این مواد مغذی را دارند.
همچنین انرژی کینوا نسبت به جو، جو دوسر، برنج، ذرت و گندم و همچنین مقادیر بیشتری کلسیم، فسفر، آهن، فیبر و ویتامینهای گروه B بیشتر است. از نظر وزنی حدود ۵.۸ درصد روغن تولید میکند. از آنجا که مقاوم است و میتواند از سطح دریا به ۴۰۰۰ متر بالاتر از سطح دریا رشد کند، کینوا میتواند برای بهبود امنیت غذایی در مناطق در معرض خطر مفید باشد.
مراحل رشد کینوا
رشد کینوا طی چند مرحله تکمیل میشود، بعد از جوانه زدن بذر تا زمان موعود لپهها از سطح خاک بیرون میآیند و تکمیل بذر صورت میگیرد. برگها به صورت جفتی در کینوا رشد پیدا میکنند. دارای برگهای چند شکل با مرزهای دانهدار است، معمولا برگهای پایه با شکل لوزی یا مثلث بزرگتر هستند، این در حالی است که برگهای نزدیک به بالا کوچکتر است.
شکل حلزونی این لایهها توسط دانهها پوشیده شده است. اگزالات کلسیم، که باعث نگهداشتن آب میشود و این مورد رطوبت نسبی نزدیک به روزنه را کاهش مییابد.
کینوا وقتی که برگها ریخته و فقط سر خشک دانهها باقی مانده آماده برداشت است. بذرها را میتوان به سادگی با یک دستکش از ساقه جدا کرد. در صورت سرما، دانهای که از مرحله سبز عبور کرده باشد، صدمهای نخواهد دید و برداشت میتواند یک یا دو روز بعد اتفاق بیفتد.
با این حال، هوای بسیار گرم و شبهای گرم میتواند از تنظیم میوه جلوگیری کند. در نزدیکی جوانه زنی، هوا باید رصد شود. زیرا باران باعث جوانه زدن بذرهای خشک میشود. اگر سرها کاملاً خشک نباشند، بذر را به سختی میتوان با ناخن انگشت زد. این دانهها باید قبل از نگهداری کاملا خشک شوند.
این محصول به ۵ تا ۷ بار آبیاری در طی مرحله رشد نیاز دارد هرچند که استرس خشکی میزان محصول این گیاه را کاهش میدهد. مبارزه با علفهای هرز نیز یکی دیگر از عملیات برداشت میباشد. در دو هفته اول رشد گیاه کینوا به کندی صورت میگیرد که مبارزه با علفهای هرز ضروری میباشد.
استفاده از علفکشهای پیش کاشت و کشت زود هنگام بهترین راه حل برای مبارزه با علفهای هرز میباشد. بیماریهای مهم این گیاه بوته میری – سفیدک و لکه برگی و آفات مهم ان کرم طوقه بر – شب پره سفید کلم و کرم برگخوار میباشد. روش مبارزه با آفات و بیماریهای کینوا نیز شبیه گیاه اسفناج میباشد.
تکثیر
زمانیکه درجه حرارت به ۱۵ درجه سانتیگراد رسد بعد از اضافه نمودن ۱۵۰ کیلوگرم اوره و ۵۰ کیلوگرم فسفات به خاک کشت بذر در عمق ۰٫۵ تا ۱ سانتیمتر و با فاصله روی ردیف ۵ سانتیمتر و بین ردیف ۴۵ تا ۶۰ سانتیمتر کاشته میشود و بلافاصله آبیاری انجام میگردد. بعد از ۲۴ ساعت بعد از کاشت جوانه زنی انجام میشود و تا مرحله ۲ تا ۳ برگی نباید آبیاری صورت گیرد. بعد از آن به ۵ تا ۷ بار آبیاری نیاز میاشد.
۳ تا ۵ روز بعد از کاشت گیاهچهها ظاهر میشوند. تعداد گیاهان ۱۳۰۰۰۰ بوته در هکتار میباشد. کشت این گیاه در اواخر آوریل تا اواسط ماه می امکان پذیر میباشد.
برداشت
مرحله رسیدگی آن مانند سورگوم میباشد. وقتی گیاه رو به خشک شدن میرود برداشت صورت میگیرد.
برداشت یا با دست و یا توسط کمباین انجام میگیرد. بارانهای انتهای فصل برداشت را با مشکل مواجه کرده و باعث جوانه زنی بذر روی گیاه میشود. متوسط عملکرد این گیاه ۱ تن در هکتار میباشد و در شرایط مطلوب تا ۱٫۸ تن در هکتار محصول میدهد.
در روش برداشت دستی بعد از بریدن محصول آن را در محلی مناسب در معرض تشعشع خورشید قرار داده تا رطوبت آن کاهش یافته و بذرها از بوته جدا شوند. محصول کینوا معمولاً بین ۳ تا ۴ ماه پس از کاشت آماده برداشت میشود. قیمت دانه کینوا مناسب است و از کلیه فروشگاههای فروش عمده کینوا میتوانید این محصول را با کیفیت بالا تهیه کنید.